Jak gotować, żeby nie marnować? Czyli ekonomiczne zakupy i kuchnia w stylu zero waste!

Jednym z wiodących trendów w 2023 roku jest życie w zgodzie z naturą i w duchu zero waste. Co tak właściwie oznacza zero waste oraz jak być bardziej eko i ekonomicznym?

Zero waste to ruch, który przeciwstawia się szerzącemu się konsumpcjonizmowi i marnowaniu produktów. Wiąże się to z kupowaniem tylko tego, co niezbędne i wykorzystywaniem w maksymalnym zakresie. Coraz mocniej jesteśmy bombardowani reklamami, promocjami i sloganami krzyczącymi “musisz to mieć”. 

Istnieje wiele teorii i dowodów na to, że już od dziecka towarzyszy nam instynkt posiadania i kumulowania dóbr. Dodatkowo jak podaje Małgorzata Górnik-Durose w swojej książce „Psychologiczne aspekty posiadania — między instrumentalnością a społeczną użytecznością dóbr materialnych” od lat antropologia, psychologia i socjologia dostarcza danych potwierdzających, że biologicznie, a także środowiskowo jesteśmy programowani w kierunku posiadania. Wiecie już, że natura nam nie sprzyja, ale co najważniejsze, to czynniki środowiskowe w głównej mierze potęgują nasze pragnienia. 

 

 

Poniżej znajdziecie kilka moich rad jak kupować, żeby nie marnować:

 

• • Unikajcie zakupów, kiedy jesteście głodni. Zapach pieczywa z piekarni czy widok apetycznie wyglądających przekąsek na głodniaka powoduje, że ciężko Wam się oprzeć.

• • Róbcie dokładną listę zakupów. Jeśli korzystacie z mojej aplikacji, taką listę możecie wygenerować na dowolną ilość dni dla składników spożywczych potrzebnych do przygotowania posiłków. Na liście możecie odznaczyć te elementy, które posiadacie już w domu, w związku z tym nie ma konieczności ich kupowania. Listę warto przygotować nie tylko dla produktów spożywczych, ale i dla chemii, tekstyliów i kosmetyków dla wszystkich domowników. Koniecznie zabierzcie ją ze sobą i odhaczajcie zakupione pozycje, a unikniecie przypadkowych i zbędnych produktów kupionych pod wpływem emocji czy promocji.

• • Róbcie zakupy maksymalnie 1 – 2 razy w tygodniu, to pozwoli ograniczyć ryzyko, że wpadniecie w pułapkę bezwiednego wkładania do koszyka zbędnych produktów.

• • Promocje w stylu 2 +1 lub 3 za 2? Jeśli nie są to produkty, które mają długi termin przydatności do spożycia i których nie używacie często, nie dajcie się złapać. Marnowanie żywności nie jest ani ekologiczne, ani ekonomiczne. Kiedy warto? Duże i wielo-opakowania mają sens w przypadku produktów o długim terminie ważności jak np. suche nasiona roślin strączkowych, kasze, makarony, mąka, płatki zbożowe, sól, przyprawy, herbata itp.

• • Czy promocje są złe? Jeśli macie czas i możliwość zapoznania się z ofertą promocyjną jeszcze przed zakupami, możecie planować zakupy i posiłki uwzględniając owe promocje. W mojej aplikacji jest to również możliwe dzięki funkcji wymiany składników czy posiłków i szukania dań po preferowanych produktach. Niemniej jednak, aby kupować świadomie, skrajcie się poznać ofertę promocyjną przed zakupami. Dzisiaj wiele sklepów z wyprzedzeniem publikuje różnego rodzaju gazetki promocyjne online. Warto je znać przy tworzeniu listy zakupów.

• • Korzystajcie z zakupów online. Zwróćcie jednak uwagę na to, w jaki sposób sklep pakuje Wasze zakupy i czy nie używa toreb z tworzywa sztucznego.

• • Zabierajcie własne torby na zakupy.

• • Nie pakujcie warzyw i owoców w torebki foliowe. Świetnie sprawdzą się bawełniane opakowania wielorazowego użytku. 

Coraz więcej sklepów zaczyna traktować temat marnowania żywności poważnie. W związku z tym możecie spotkać się ze specjalnie oznakowanymi półkami, na których znajdziecie produkty z krótką datą ważności, ale nadal przydatne do spożycia lub nieidealne warzywa i owoce. Produkty te często możecie nabyć w znacznie niższej cenie. W ten sposób nie tylko nie marnujecie i wypełniacie jedną z 5 zasad R ruchu zero waste → Reduce (redukuj), ale i dbacie o domowy budżet. Zero waste to również Reuse – czyli wykorzystaj ponownie. W myśl tej zasady warto np. używać opakowań wielorazowego użytku, zamiast kupować wodę w małych butelkach wybierać tą filtrowaną i przelewać ją do bidonu, o czym pisałam TUTAJ. Rot (kompostuj) i Recycle (recyklinguj) to kluczowe aspekty funkcjonowania każdego domu. Pamiętajcie o segregowaniu śmieci, to takie proste i ważne jednocześnie. Jeśli nie macie pomysłu jak samodzielnie wykorzystać jakiś produkt ponownie, polecam czerpać inspirację  od Polskiego Towarzystwa Zero Waste TUTAJ. Refuse (odmawiaj) to już ostatnia zasada i chcąc ją wypełnić, wystarczy np. nie dać się złapać na zakup w promocji czegoś, co nie jest Wam potrzebne, odmówić pakowania zakupów w zbędne torby czy dodawać sztućce do zamówienia cateringu. 

W moim cateringu staramy się nie marnować żywności, właściwie segregować odpady czy też sami produkować, chociażby zioła, dodatkowo nie używamy plastikowych sztućców i posiadamy opakowania ekologiczne, sami zobaczcie TUTAJ. 

 

 

Nie tylko w cateringu wdrażamy filozofię zero waste. Podobnie jest w mojej aplikacji (sprawdźcie TUTAJ). Jak to możliwe? Układając jadłospisy, moi dietetycy starają się wykorzystywać składniki tak, aby można je było zużyć do końca. Wiadomo, że każdy z Was potrzebuje innych porcji, więc nie zawsze udaje się to zrobić w pełni, ale i tu mamy rozwiązanie. W aplikacji mamy możliwość wymiany składnika, dania, jaki i całego dnia. Użytkownicy mogą również kopiować menu na kolejny dzień. W ten sposób nie tylko możecie lepiej wykorzystać produkty, ale i skorzystać z promocyjnej półki w sklepie i poszukać w aplikacji dania zawierające zakupiony składnik. 

Wiecie już jak robić zakupy, ale co z gotowaniem? Sama czuję się w kuchni jak ryba w wodzie i poza aktywnością fizyczną, gotowanie to dla mnie przyjemność. Wiem, że nie wszyscy lubią gotować, ale polecam, bo warto! Koniecznie przeczytajcie mój wpis o awokado (TUTAJ). Sprawdźcie moje protipy na to, jak gotować, żeby nie marnować:

• Planujcie porcje → gotowanie na oko, odchodzi do lamusa. W ten sposób nie tylko nie będziecie marnować, ale i ograniczycie dojadanie, bo przecież „nie może się zmarnować”.
• Jeden posiłek dla wszystkich?! Tak, tak, sama jestem mamą i wiem, to nie jest proste, kiedy każdy w domu lubi coś innego. Jeśli jednak macie taką możliwość starajcie się przygotowywać posiłki, które może zjeść cała rodzina, a jedyne co zmieniacie to proporcje składników na talerzu tak, aby dostosować posiłek do potrzeb dziecka, kobiety czy sportowca. 
• Gotowanie na dwa dni?! Jeśli to pozwoli ograniczyć Wam marnowanie, bo np. jesteście singlami, to dlaczego nie? W ten sposób zaoszczędzicie nie tylko na produktach, ale i czasie. 
• Odpowiednie przechowywanie to klucz do sukcesu w niemarnowaniu żywności. Dodatkowo pamiętajcie, że nadprogramowe porcje, które zostały po obiedzie, czy kolacji możecie zamrozić (np. mięso, ryba, pierogi), zawekować (np. zupy), czy przechowywać krótko w lodówce w odpowiednich, szczelnych opakowaniach. 

 

 

Podsumowując zero waste to świadome zakupy, racjonalne gospodarowanie produktami, właściwe przechowywanie żywności czy umiejętne wykorzystywanie tego, co już mamy pamiętając o segregowaniu odpadów i unikaniu generowania nowych. Zero waste wpływa pozytywnie na domowy budżet, środowisko, a także naszą sylwetkę, jeśli planując posiłki, nie będziecie się przejadać. Zero waste zmusza do twórczego podejścia do życia, pozwala rozwinąć kreatywność i dać wiele satysfakcji. Niech te kilka przykładów kreatywnego zastosowania zero waste będzie inspiracją dla Was!

 

Zero Waste w praktyce:

• Skórka banana → nawóz dla roślin.
• „Fusy od kawy”→ peeling do ciała.
• Obierki z jabłek → składniki do produkcji domowego octu jabłkowego.
• Słoiki po zakupionej żywności → użyjcie do domowego wekowania.
• Lunch box w pudełku → zamiast kanapki w papierze śniadaniowym i folii spożywczej.
• Nie nosicie swoich ubrań albo wasze dzieci za szybko urosły? → oddajcie ubrania w dobre ręce.
• Zostało Wam sporo jedzenia → poszukajcie lokalnej jadłodzielni czy podzielcie się ze znajomymi lub sąsiadami.

Jestem Ciekawa Waszych patentów na bycie zero waste. Jeśli macie jakieś swoje sprawdzone tipy na to, jak nie marnować, czekam na nie w komentarzach!

 

Bibliografia:

1. Górnik-Durose M. Psychologiczne aspekty posiadania — między instrumentalnością a społeczną użytecznością dóbr materialnych. Wydawnictwo UŚ. 2002. ISBN:83-226-1222-2
2. https://zero-waste.pl/ data wejścia: 16.02.2023