Na alergie – probiotyki

Naukowcy zaobserwowali korzyści płynące ze stosowania szczepów probiotycznych w chorobach o podłożu alergicznym. Badanie Kalliomaki i wsp (38) miało na celu określenie efektywności szczepu LGG w profilaktyce atopowego zapalenia skóry. W tym celu ciężarnym kobietom pochodzącym z rodzin obciążonych atopią podawano w ostatnim trymestrze ciąży (4 tygodnie przed spodziewanym porodem) wspomniany probiotyk. Suplementację kontynuowano u nowonarodzonych dzieci przez pierwsze 6 miesięcy życia. Badanie miało charakter długofalowy. Początkowo obserwacja trwała 2 lata, następnie przedłużono ją do 4 i 7 lat (38,39). Wykazano, że tego typu interwencja istotnie zmniejsza ryzyko wystąpienia wyprysku atopowego, natomiast nie ma wpływu na występowanie nieżytu nosa o podłożu alergicznym oraz astmy. Autorzy badania ochronny wpływ probiotyku tłumaczą jego immunomodulacyjnymi właściwościami: stymulacją limfocytów Th1 oraz hamowaniem odpowiedzi typu Th – 2 dzięki zwiększeniu syntezy TGF-beta. Probiotyki mają też zdolność do pobudzania produkcji przeciwciał klasy IgA, ochraniających śluzówkę. Przeprowadzona przez Lee i wsp. (40) metaanaliza nie wykazała natomiast skuteczności probiotyku w łagodzeniu już istniejących zmian atopowych.

Postanowiono określić również rolę probiotyków w alergiach wziewnych. Suplementacja szczepem Lactobacillus casei Shirota wydaje się istotnie zmieniać odpowiedź immunologiczną w reakcji na pyłki traw. Pacjenci z katarem siennym otrzymujące wspomniany probiotyk mieli znacząco niższy poziom przeciwciał IgE i wyższy IgM we krwi w porównaniu z grupą otrzymującą placebo. Ograniczeniem badania była nieliczna grupa pacjentów poddanych interwencji (41). Możliwość wykorzystania probiotyków na tym polu wymaga więc dalszych analiz.

Również alergia pokarmowa może stanowić wskazanie do probiotykoterapii. Od lat bada się powiązanie pomiędzy składem mikroflory jelitowej a występowaniem opisywanej jednostki chorobowej. U dzieci alergicznych obserwuje się redukcję liczebności bakterii z rodzaju Lactobacillus, podczas gdy dominują bakterie z grupy Coli oraz Staphylococcus aureus (42). Probiotyki poprzez eliminację dysbiozy i pozytywny wpływ na układ odpornościowy przewodu pokarmowego (zwiększona sekrecja IgA – eliminacja alergenów pokarmowych, zmniejszenie przepuszczalności śluzówki, zmniejszenie wtórnej alergizacji) łagodzą już istniejący stan zapalny (43,44). Dodatkowo wywierają działanie bezpośrednie poprzez transformację struktury antygenów i w konsekwencji zmniejszenia ich immunogenności.

Dobrze udowodniona jest skuteczność probiotyków w łagodzeniu objawów nietolerancji laktozy. Defekt ten obserwowany jest u osób z niedoborem lub obniżeniem aktywności laktazy – kluczowego enzymu w rozkładzie dwucukru (hipolaktazja). Pacjent po spożyciu produktów zawierających laktozę cierpi z powodu szeregu dolegliwości trawiennych – bólów brzucha, wzdęć, biegunki. Szacuje się, iż w Polsce problem ten dotyczy około 15 – 20% populacji pediatrycznej oraz 35% osób dorosłych. Osoby te unikają spożywania produktów mlecznych, co znacznie ogranicza ilość przyjmowanego wapnia a w konsekwencji sprzyja rozwojowi osteoporozy. Spożywanie szczepów probiotycznych, wytwarzających laktazę uzupełnia niedobór enzymu i znacznie ogranicza odczuwane dolegliwości (45).

Intensywnie bada się ponadto zdolności probiotyków do podnoszenia odporności organizmu, ze względu na szeroko omówione w niniejszej właściwości immunostymulacyjne (pobudzanie aktywności limfocytów T CD 4+, fagocytarnej aktywności leukocytów, wzrost sekrecji Ig A). Problem ten jest szczególnie znaczący u małych dzieci, uczęszczających do żłobków i przedszkoli, gdzie infekcje są bardzo szybko rozprzestrzeniane. Hatakka H. i wsp. (46) oceniali wpływ suplementacji probiotykiem na liczbę epizodów gorączki, infekcji oddechowych i pokarmowych, interwencji lekarskich oraz antybiotykoterapii. Częstość występowania wszystkich uwzględnionych parametrów była istotnie niższa w grupie poddanej probiotykoterapii w odniesieniu do grupy placebo. Istotne jest również spostrzeżenie, iż nawet gdy doszło do rozwoju infekcji, miała ona znacząco lżejszy przebieg w grupie otrzymującej szczep probiotyczny.

1. Kalliomäki M, Salminen S, Poussa T. i wsp.: Probiotics and prevention of atopic disease: 4-year follow-up of a randomised placebo controlled trial. Lancet 2003; 361: 1869-1871
2. M. Kalliomäki, S. Salminen, T. Poussa, E. Isolauri: Probiotics during the first 7 years of life: a cumulative risk reduction of eczema in a randomized, placebo-controlled trial. J Allergy Clin Immun, 2007; 119: 1019-1021