Kortyzol – przyjaciel i wróg

Organizm taki sygnał odczytuje jako konieczność walki z zagrożeniem. Pobudzone przez układ nerwowy nadnercza produkują zwiększoną ilość adrenaliny i noradrenaliny. Gwałtowny wyrzut tych hormonów przyspiesza oddech i rozszerza oskrzela. Serce też pracuje szybciej, zwiększa się tętno, więcej tlenu trafia do mięśni szkieletowych, wątroba z zapasów glikogenu uwalnia do krwi glukozę, tłuszcze zostaja rozłożone na kwasy tłuszczowe i glicerol. Dużo się dzieje, prawda? A to tylko początek. Po kilku minutach lub godzinach uaktywnia się tzw. oś HPA, czyli podwzgórze-przysadka-nadnercza. Najistotniejszy efekt jej aktywności to zwiększona produkcja kortyzolu, który m.in. poprzez podniesienie poziomu glukozy we krwi i rozkład kwasów tłuszczowych przekierowuje cały organizm do walki ze stresem. Niestety, hormony wydzielane w czasie aktywności osi HPA osłabiają działanie limfocytów, a co za tym idzie – układu odpornościowego.

Ten zespół reakcji na stresor wypracowały już organizmy naszych dalekich przodków. Pomagał on ludziom w sytuacji zagrożenia podjąć walkę lub uciekać. A kiedy zagrożenie mijało organizm pierwotnego człowieka wracał do trybu „spokój”, co pozwalało mu zregenerować się i dalej funkcjonować prawidłowo.
Obecnie skomplikowana struktura naszego życia dostarcza bardzo wiele stresorów i to codziennie. Wielu z nas żyje więc w stanie permanentnego stresu prowokując organizm do stałej walki. A organizm nie jest do tego biochemicznie przystosowany. Stała nadprodukcja hormonów stresu i wszystkie reakcje jakie one wywołują powodują, że:

• więcej glukozy stale uwalnianej z glikogenu prowadzi do cukrzycy
• stałe osłabienie limfocytów, a więc i całego układu odpornościowego skutkuje m.in. łatwością łapania infekcji i trudnością z radzeniem sobie z nimi
• praca serca jest stale zaburzona, co skutkuje jego poważnymi chorobami
• ciśnienie krwi stale utrzymuje się na wysokim poziomie
• zaburzona jest praca układu trawiennego
• długotrwałe napięcie mięśni skutkuje bólami
• zaburzenia w funkcjonowaniu układu rozrodczego mogą skutkować kłopotami z zajściem w ciążę, obniża się libido

To tylko niektóre z efektów permanentnego stresu. Poza tym wpływa on w istotny sposób na nasz odbiór rzeczywistości i nasze zachowania, bowiem zaburzona jest także praca mózgu i całego układu nerwowego. Stąd kłopoty z koncentracją, zaburzenia pamięci, nerwowość, migreny, stany lękowe. U wielu pojawia się bezsenność, która niestety jeszcze bardziej nakręca stres. Pojawiają się kompulsywne zachowania, niektórzy ulegają nałogom.

Jeśli kortyzol, główny hormon stresu, jest uwalniany sporadycznie i na krótko, to sprzyja redukcji tkanki tłuszczowej, kierując energię organizmu do mięśni. Niestety, nadprodukcja kortyzolu zaburza ten proces. Tkanka tłuszczowa  rośnie, rośnie też łaknienie.

Jak sobie radzić? Możemy wspomóc się odpowiednim odżywianiem. Produkty zawierające witaminy z grupy B (zwłaszcza B3 i B6) oraz kwasy omega 3 sprzyjają utrzymaniu kortyzolu na właściwym poziomie. Sportowcy zaś muszą zadbać o właściwą dietę skorelowaną z cyklem zawodów.

Przede wszystkim musimy jednak dbać o to, by stres nie przejmował kontroli nad naszym życiem. Czyli dawać sobie szanse na regenerację nie tylko ciała, ale i umysłu. Codziennie! Wystarczy zrobić jeden prosty, ale niełatwy krok, by poziom kortyzolu miał szansę się unormować: zrezygnować z elektronicznych gadżetów, komputera itd. na co najmniej godzinę przed snem (im dłużej tym lepiej). Pozwoli to organizmowi NAPRAWDĘ się zregenerować, a rano będziemy mieć energię do działania.

O hormonach poczytasz też tutaj.