Jak rozpoznać alergię i nietolerancję pokarmową?

W ostatnim wpisie na temat alergii i nadwrażliwości pokarmowych starałam się przybliżyć Wam czym są oraz jaka jest między nimi różnica (więcej możecie przeczytać TUTAJ). Jednak każdy, kogo ten temat dotyczy wie, jak szeroki i złożony jest to problem. Dlatego przychodzę do Was z kolejnym artykułem, tym razem na temat rozpoznawania alergii i nietolerancji pokarmowych. Ich objawy są bardzo podobne i dotyczą głównie układu pokarmowego oraz problemów skórnych. Z tego względu odróżnienie ich jest trudne i może prowadzić do nieprawidłowej diagnozy.

W przypadku alergii symptomy mogą wystąpić natychmiast, w ciągu kilku godzin, lub do nawet kilku dni od zjedzenia pokarmu. Wśród objawów najczęściej wymienia się problemy związane z układem pokarmowym (wzdęcia, biegunki, zaparcia, bóle brzucha, wymioty), problemy dermatologiczne (trądzik, rumień, atopowe zapalenie skóry), bóle głowy, łzawienie, opuchliznę, a także osłabienie organizmu i spadek nastroju.

Nietolerancja pokarmowa może objawiać się bólem brzucha, wzdęciami, biegunkami, infekcjami czy też wysypką. W przypadku nietolerancji objawy widoczne są zwykle po okresie kilku dni.

 

 

W jaki sposób zdiagnozować alergię/nietolerancję pokarmową?

Diagnostyka alergii pokarmowych obejmuje dokładnie przeprowadzony wywiad, metody laboratoryjne, jak i stosowanie diet eliminacyjnych.

W wywiadzie należy zwrócić uwagę na ilość, częstotliwość spożywania i skład pokarmów. Bardzo pomocne może być również prowadzenie dzienniczka żywieniowego tzn. zapisywania wszystkich spożytych produktów i występujących po nich objawów. 

Do innych metod diagnostycznych zalicza się także punktowe testy skórne (warunkiem jest nieprzyjmowanie lub odstawienie leków antyhistaminowych, glikokortykosteroidów czy leków przeciwdepresyjnych), a także oznaczenie przeciwciał IgE we krwi.

Jeżeli wspomniane powyżej metody nie pozwalają na dokładną diagnostykę, stosuje się wówczas próby prowokacyjne. Istnieje wiele rodzajów prób, jednak najbardziej wiarygodna i ceniona jest podwójnie ślepa próba z kontrolą placebo tzw. “złoty standard”. Polega ona na tym, że alergen podawany jest w specjalnie oznakowanych kapsułkach, natomiast ani pacjent, ani lekarz nie wiedzą, jaki alergen jest podawany.

Jedną z metod diagnostycznych jest także zastosowanie diet eliminacyjnych. Polegają one na wykluczeniu z diety konkretnego alergenu na co najmniej 4 tygodnie. Metoda ta wymaga dużej dokładności w przestrzeganiu zaleceń oraz unikania tzw. alergenów ukrytych np. w innych produktach. Z tego względu diety eliminacyjne powinny być stosowane pod okiem dietetyka, który zadba o obecność dozwolonych produktów w diecie i pomimo wykluczenia pewnych składników, zapewni prawidłowo zbilansowaną dietę.

W diagnostyce nietolerancji pokarmowych podobnie jak w przypadku alergii znaczącą rolę odgrywa dobrze przeprowadzony wywiad uwzględniający występowanie objawów po spożyciu konkretnych produktów.

Ze względu na to, że nietolerancja może być spowodowana różnymi mechanizmami, diagnostyka zależy od rodzaju występującej nietolerancji. Najczęściej zastosowanie znajdują tutaj testy oddechowe (np. w przypadku nietolerancji laktozy), badanie kału, a także wspomniana wcześniej podwójnie ślepa próba z kontrolą placebo.

 

 

Co zrobić po rozpoznaniu alergii/nietolerancji pokarmowej?

Po ustaleniu rozpoznania nadwrażliwości pokarmowej jedyną sprawdzoną metodą leczenia pozostaje eliminacja uczulającego składnika z diety. Rodzice i dzieci, u których wystąpiła nadwrażliwość, powinny zwrócić szczególną uwagę na edukację w tym zakresie. 

Bardzo ważne jest, aby po wyeliminowaniu konkretnego składnika, nie doprowadzić do niedoborów pokarmowych. Wykluczenie z diety podstawowych produktów spożywczych, takich jak produkty mleczne, jaja, orzechy, warzywa czy owoce, wiąże się z niedoborami witamin (A, D, witamin z grupy B) oraz składników mineralnych (wapń, żelazo, cynk). Z tego względu istotne jest wdrożenie produktów alternatywnych, zastępujących, które zapewnią dostarczenie do organizmu wszystkich niezbędnych składników pokarmowych. Przykładowo – w przypadku alergii na białko mleka krowiego, eliminując z diety produkty mleczne, warto zadbać o inne źródła wapnia, takie jak napoje roślinne wzbogacane w wapń, sezam, nasiona chia, migdały, zielone warzywa (brukselka, jarmuż, brokuły). W przypadku konieczności wyeliminowania z diety niektórych składników warto zasięgnąć porady lekarza i dietetyka. 🙂

Należy również pamiętać, że alergicy mają większe problemy z odpornością. Nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego alergika przekłada się na funkcjonowanie całego organizmu. 

Jak powszechnie wiadomo, żywienie wpływa na odporność, dlatego szczególnie w okresie jesienno-zimowym, kiedy to jesteśmy narażeni na zwiększone ryzyko zachorowania, warto zadbać o prawidłową dietę. Więcej na temat wzmacniania odporności przeczytacie TUTAJ.

Warto pamiętać, że od jakości pożywienia i zawartości w nim kluczowych składników, zależy poprawne funkcjonowanie całego organizmu. 🙂

 

Bibliografia:

1. Gargano D, Appanna R, Santonicola A, De Bartolomeis F, Stellato C, Cianferoni A, Casolaro V, Iovino P. Food Allergy and Intolerance: A Narrative Review on Nutritional Concerns. Nutrients. 2021 May 13;13(5):1638.  
2. Hon E, Gupta SK. Gastrointestinal Food Allergies and Intolerances. Gastroenterol Clin North Am. 2021 Mar;50(1):41-57.
3. Małgorzewicz S., Wasilewska E. Diagnostyka niepożądanych reakcji na pokarm. Forum Zaburzeń Metabolicznych 2016;7(2):62-68. 
4. Peters RL, Krawiec M, Koplin JJ, Santos AF. Update on food allergy. Pediatr Allergy Immunol. 2021 May;32(4):647-657.
5. Shkembi B, Huppertz T. Calcium Absorption from Food Products: Food Matrix Effects. Nutrients. 2021 Dec 30;14(1):180.