Szparagi – majowe superfoods!

Jeśli maj to i szparagi! Wartościowe, niskokaloryczne warzywo, które powinno znaleźć się na talerzu każdego z Was. Warto wykorzystać ich dostępność, a przy tym dostarczyć swojemu organizmowi wielu cennych składników odżywczych. Poznajcie walory i zastosowanie jednej z 20 najlepszych roślin warzywnych na świecie. 

Szparagi (Asparagus officinalis L.) zaliczane są do warzyw sezonowych i uprawiane we wszystkich regionach świata — głównie w Chinach, Europie Zachodniej, Ameryce Północnej oraz Peru. Polska nie należy jednak do krajów o dużej produkcji szparagów, a plony z upraw są w większości przeznaczone na eksport do Niemiec. 

Szparagi charakteryzują się doskonałymi właściwościami prozdrowotnymi i świetnymi walorami kulinarnymi. Zawarte w nich składniki lotne m.in. pirazyny i związki zawierające siarkę podkreślają ich smak i zapach, dzięki czemu kuchnia jest pełna smaku, aromatu i oczywiście zdrowia. Dziś szparagi są powszechnie spożywane na całym świecie. Co ciekawe, ich potencjalne właściwości lecznicze są nadal uznawane w praktykach Tradycyjnej Medycyny Chińskiej.

Uprawa szparagów

Szparagi to głównie rośliny spożywcze, jedzone wyłącznie w postaci bardzo młodych, pogrubionych pędów, zwanych włóczniami. Należą do gromady roślin okrytozalążkowych, klasy jednoliściennych i podklasy roślin liliowatych i są warzywami wieloletnimi. Podziemne części roślin po okresie wegetacji nie zamierają, ale zimują w glebie. W kolejnym roku wydają nowe, nadziemne pędy, które owocują i kwitną. Z pąków roślin wyrastają części jadalne tj. pędy zwane inaczej wypustkami. Są one białe, ponieważ rosną bez dostępu światła. Poddane promieniowaniu słonecznemu nabierają fioletowego koloru, a następnie zielonego.

Sezonowość

Szparagi to warzywo sezonowe, a więc najlepszym czasem, aby skorzystać z ich dobroci, świeżości i smakowitości to okres od końca kwietnia do końca czerwca. To właśnie maj i czerwiec jest najlepszym czasem, aby kupić dobre, świeże i smaczne szparagi. Poza sezonem możemy wykorzystać szparagi mrożone lub ewentualnie konserwowe.

Rodzaje szparagów

W Polskim krajowym rejestrze znajduje się 9 odmian szparagów. Pod względem kolorystycznym na targach i w sklepach możemy znaleźć różne rodzaje szparagów — zielone (a nawet zielono-fioletowe), a także najbardziej popularne w Europie — białe. Główną różnicą jest to, czy pędy są zbierane nad ziemią i uprawy są bardzo dobrze nasłonecznione (są to szparagi zielone) czy pod ziemią, które nie mają dostępu do światła, czemu zawdzięczają swój biały kolor, gdyż w roślinie nie powstaje chlorofil (są to szparagi białe). Fioletowe szparagi to odmiana pośrednia, które także możemy znaleźć aktualnie w sprzedaży. Wyróżniają się od białych i zielonych tym, że zawierają więcej cukrów i mniejszą ilość błonnika.

Smak

Najbardziej popularne, białe szparagi cechują się delikatnym i łagodnym smakiem. Te drugie — oprócz wyrazistego zielonego koloru posiadają także dość ostry i intensywniejszy smak. Ta różnorodność pozwala na wykorzystanie dwóch rodzajów szparagów w kuchni i stworzeniu kreatywnych przysmaków dla każdego.

Szparagi są często porównywane pod względem smaku do białych win o trawiastej strukturze, takich jak odmiana Sauvignon Blanc. Inne wina, które zostały powiązane ze szparagami, obejmują świeże, pikantne i gorzkie nuty. Smak zawdzięczamy występowaniu aldehydów, pirazyn i związków siarki. 

Właściwości zdrowotne

Główną zaletą szparagów jest to, że są niskokaloryczne — zawierają około 20 kcal w 100 g produktu. Rośliny te oprócz zawartości błonnika pokarmowego, są zasobne w wiele biologicznie czynnych związków. Wielu z nas słusznie kojarzą się jako źródło kwasu foliowego, ale także witamin jak C, E, A, beta-karotenu oraz składników mineralnych: potas, wapń, fosfor, magnez, sód, żelazo. Warto podkreślić, że te cenne właściwości korzystnie wpływają na kondycję włosów, skóry i paznokci.

Co więcej, rośliny te zawierają glutation, który wykazuje pozytywne działanie na układ oddechowy i detoksykującą funkcję wątrobę oraz inulinę — naturalny prebiotyk, czyli składnik pobudzający wzrost korzystnych dla organizmu bakterii mikroflory jelitowej.

Szparag jest także źródłem roślinnych steroli. Rola żywieniowa fitosteroli związana jest ze zdolnością obniżania poziomu cholesterolu we krwi oraz z hamowaniem wychwytu cholesterolu jelitowego. Co jeszcze znajdziemy w szparagach? Szparagi są także dobrym źródłem protodioscyny, która wykazuje cytotoksyczność wobec komórek ludzkiego raka, a także bardzo pozytywnie wpływa na wzmocnienie układu immunologicznego.

Wśród flawonoidów, które mają działania antyoksydacyjne w szparagch znajdziemy głównie rutynę i kwercytynę, wykazującą działanie antybiotyczne oraz antynowotworowe. Przeciwutleniacze szparagów pozytywnie wpływają na układ sercowo-naczyniowy. 

Warto też wspomnieć o dwóch kwasach występujących w roślinie: kumarynowym i ferulowym, wykazującym także silne właściwości antyoksydacyjne tym samym zapobiegając m.in. chorobom Alzheimera czy nowotworom. A co najlepsze, ta szczególna moc działania antyoksydantów zawartych w roślinach dodatkowo opóźnia procesy starzenia.

Należy również zwrócić uwagę na fakt, iż szparagi to warzywa zawierające także dużą ilość puryn, które niestety wpływają na odkładanie się w dużej ilości kwasu moczowego w organizmie. W związku z tym nie są polecane osobom zmagającym się z dną moczanową czy z kamicą moczanową.

Zastosowanie w kuchni

Ten wiosenny i wpływający na zdrowie przysmak powinien znaleźć się właśnie teraz w Waszych kuchniach. Prócz ogromnych walorów prozdrowotnych doskonale sprawdzają się również w kuchni. Jakie są pomysły na ich wykorzystanie? Wykwintne dania z wykorzystaniem szparagów to prawdziwe afrodyzjaki. W większości szparagi świetnie sprawdzą się w wersji wytrawnej jako składnik zupy, kremu szparagowego, zapiekanek, tart wytrawnych, sałatek lub makaronów. Nowoczesność kuchni nie zna granic i oczywiście szparagi znajdą zastosowanie również w wersji na słodko – połączone z sezonowymi truskawkami lub borówkami, będą stanowić alternatywną, prozdrowotną przekąskę. Inspiracje kulinarne z wykorzystaniem szparagów znajdziecie oczywiście w aplikacji Diet&Training by Ann oraz cateringu Super Menu. Czekają na Was makarony ze szparagami, zupy, sałatki, dania rybne i mięsne w połączeniu z tym smacznym warzywem. Nic dodać, nic ująć – kupujcie szparagi, gotujcie i korzystajcie z ich przysmaków.

Podsumowanie

Szparagi to cenne i niskokaloryczne warzywo, które warto włączyć do swojej diety. Występuje sezonowo, dlatego korzystajcie z jego walorów odżywczych w okresie majowym i czerwcowym. Znajdą szerokie zastosowanie kulinarne, dodając smaku, aromatu wiosennej kuchni, a przy tym wiele prozdrowotnych właściwości.

Bibliografia:

1. Cieślik E.,Siembida A,Charakterystyka wartości odżywczej i właściwości prozdrowotnych szparaga lekarskiego (Asparagus officinalis L.). Postępy Fitoterapii. 2011 Apr; 275-281.
2. Eirini Pegiou,Roland Mumm, Parag Acharya, Ric C. H. de Vos, Robert D. Hall. Green and White Asparagus (Asparagus officinalis): A Source of Developmental, Chemical and Urinary Intrigue.Metabolites. 2020 Jan; 10(1): 17, 1-23.
3. Meng Wang, Shuang Wang, Wenjing Hu, Zhibin Wang, Bingyou Yang, and Haixue Kuang. Asparagus cochinchinensis: A review of its botany, traditional uses, phytochemistry, pharmacology, and applications. Front Pharmacol. 2022; 13: 1-22.
4. Slatnar, A.; Petkovsek, M.M.; Stampar, F.; Veberic, R.; Horvat, J.; Jakse, M.; Sircelj, H. Game of Tones: Sugars, organic acids, and phenolics in green and purple asparagus (Asparagus officinalis L.) cultivars. Turk. J. Agric. For. 2018; 42, 55–66.
5. Szczepaniak O.,Dziedzińśki M.,Szymańśka D., Szulc P., Bielec D.,Kobus-Cisowska J.Uprawa szparaga (Asparagus officinalis L.) jako surowca o właściwościach funkcjonalnych cz.I. Charakterystyka towaroznawcza. Technika Rolnicza Ogrodnicza Leśna. 2019 Feb; 1-6.