Zdrowa energia – co kryje się w energetykach?

Napoje energetyzujące zyskują coraz większą popularność. Na polskim rynku pojawiły się już w latach 90. XX wieku, znajdując wielu konsumentów. Są to najczęściej napoje bezalkoholowe, gazowane, których działanie ma na celu pobudzenie organizmu poprzez naturalne substancje aktywne. Przyjrzyjmy się im bliżej 😉

 

Czym są napoje energetyczne?

Popularnie nazywane “energy drinki” należą do ogólnie dostępnych środków specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Dlaczego? Odpowiedź jest prosta, ich zadaniem jest przeciwdziałanie zmęczeniu i tym samym pobudzenie naszego organizmu do aktywności. Mają one na celu poprawę naszej koncentracji, zwiększenie wydolności, a także przyspieszenie metabolizmu. Napoje energetyczne zyskują coraz większą popularność na całym świecie. Obecnie są dostępne w ponad 140 krajach. Co ciekawe, pierwszy energetyk został wyprodukowany w Japonii w latach 60 XX wieku-był to “Lipovitan”, który zawierał 2-3g tauryny oraz 300 mg argininy. Natomiast w Polsce po raz pierwszy napoje tego typu pojawiły się później, blisko lat 90. Dzisiaj dostęp do nich jest niezwykle łatwy-można je znaleźć w każdym sklepie spożywczym, dyskoncie spożywczym czy na stacjach benzynowych. 

 

Składniki aktywne energetyków

Co wpływa na moc pobudzającego działania napojów energetycznych? Przede wszystkim znajdujące się w nich substancje biologiczne aktywne. Należą do nich kofeina, ekstrakt z guarany, inozytol, glukuronolakton, wyciąg z korzenia żeń-szenia oraz witaminy z grupy B: niacyna, kwas pantotenowy, witamina B6 i B12. Najczęściej jednak podstawą działania napojów energetyzujących jest moc kofeiny. Pamiętajcie, że energetyki to nie izotoniki! Bardzo często napoje energetyzujące są niestety mylone z izotonikami, czyli napojami, które mają na celu uzupełnienie utraconych składników mineralnych. Zadaniem “energy drinków” jest zawsze zwiększenie wydolności organizmu, nie posiadają one właściwości nawadniających, dlatego nie powinny być stosowane w celu uzupełnienia elektrolitów.

 

Przeciwwskazania

To chyba kluczowy akapit tego artykułu! Warto podkreślić, iż napoje energetyzujące nie są przeznaczone dla każdego. Z uwagi na substancje aktywne jak np. kofeina, a także obecność cukrów – sacharozy, są przeciwwskazane dla dzieci i młodzieży, kobiet w okresie ciąży oraz karmienia piersią, osób chorujących na cukrzycę, choroby sercowo-naczyniowe i wrażliwych na działanie kofeiny. Spożycie napojów energetyzujących jest związane ze wzrostem agregacji płytek krwi i upośledzoną funkcją śródbłonka naczyniowego. Jak wspomniałam, korzystnym działaniem tych napojów jest zmniejszenie senności, a tym samym poprawa koncentracji np. u kierowców. Od momentu wprowadzenia na rynek pierwszego napoju energetyzującego ich popularność, różnorodność oraz dostępność ciągle się zwiększa. Niestety, rynek środków specjalnego przeznaczenia żywieniowego jest szczególnie niebezpieczny dla dzieci oraz młodzieży, którzy coraz częściej sięgają po tego typu napoje. Problem jest związany z ich spożywaniem, a także nadużywaniem przez tę grupę konsumentów.

 

Trochę statystyki

Niestety statystyki spożycia energetyków pokazują, że po tego typu napoje sięgają coraz młodsze osoby. Wynika to po pierwsze z braku świadomości spożycia substancji aktywnych, a także z łatwej dostępności do tego typu produktów. Raport Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Instytutu Badawczego, pokazuje, że w Polsce już dzieci w wieku 3-9 lat sięgają po napoje energetyzujące (2,1%). Tym samym częstość spożycia tych produktów rośnie wraz z wiekiem, w grupie nastolatków (10-17 lat) wynosi od 27,4% wśród dziewcząt, do nawet 35,7% wśród chłopców. W europejskim badaniu spożycie napojów energetyzujących zadeklarowało aż 73% nastolatków z Polski. Widząc statystyki w Polsce, sejm podjął decyzję o zakazie sprzedaży energetyków dla osób poniżej 18 roku życia. Ustawa zostanie wprowadzona w Polsce w styczniu 2024 roku. Cieszę się, że zauważono problem, jaki występuje wśród dzieci i młodzieży, związany z nadmierną konsumpcją tych produktów i tym samym zareagowano, wprowadzając określone zasady sprzedaży. A Wy, zgadzacie się z nową ustawą?

 

Negatywne skutki nadmiernego spożycia energetyków

Z pewnością napoje energetyczne są przeznaczone dla osób wyłącznie dorosłych, jednakże należy spożywać je ostrożnie i świadomie, w sytuacjach wyjątkowych. Nie należy traktować ich jako napój codzienny. Kluczowe jest, aby nie były spożywane przez dzieci oraz młodzież. Negatywne objawy jak rozdrażnienie, zaburzenia pracy układu nerwowego, sercowo-naczyniowego, spowodowane spożyciem przez dzieci kofeiny występują w przypadku spożycia powyżej 3 mg/kg/dzień. Tym samym, przykładowo, przy masie ciała 50 kg, negatywne objawy mogą pojawić się już po spożyciu 150 mg kofeiny, co zawarte jest w 500 ml napoju energetyzującego. Z uwagi na wysoką zawartość cukrów prostych w wielu energetykach, należą one do słodkich napojów gazowanych, stąd ich nadmierne spożycie może prowadzić do nadwagi, otyłości, niszczenia szkliwa zębów, insulinooporności lub nawet cukrzycy. Obserwuje się wykorzystywanie energetyków do drinków, co jest bardzo szkodliwe i niebezpieczne dla organizmu. Mieszanie energetyków z alkoholem może powodować złudne wrażenie trzeźwości, tym samym, doprowadzając do zwiększenia spożycia alkoholu, a także ryzyka wystąpienia niebezpiecznych zachowań. Napoje energetyczne wchodzą w reakcje z lekami, przykładowo antybiotyki mogą zmniejszać rozkład kofeiny w organizmie, leki przeciwbólowe w ich obecności działają silniej, a leki uspokajające-słabiej.

 

Ile kofeiny znajduje się w energetykach?

Zobrazuje Wam, ile kofeiny znajduje się w energetykach w porównaniu do filiżanki kawy. Średnio jedna kawa zawiera 50-70 mg kofeiny. Kawa „bezkofeinowa” może zawierać około 3 mg na filiżankę. Duża szklanka napoju typu „cola” dostarcza nam 35-45 mg kofeiny. Napoje energetyczne zawierają głównie około 32-48 mg kofeiny w 100 ml. Tym samym puszka takiego napoju (która ma najczęściej pojemność 250 ml), dostarcza jednorazowo 80-120 mg kofeiny. Przyjęcie 500 mg, czyli 5 puszek napoju energetyzującego, może spowodować zatrucie kofeiną! Jeśli odnosimy się już do dawek, to za graniczną ilość spożycia kofeiny dla dorosłego człowieka przyjmuje się dość wysoką wartość, która wynosi 200-400 mg/kg masy ciała, co przeciętnie dla dorosłego człowieka oznacza przyjęcie 10-12 gramów czystej kofeiny, czyli teoretycznie 30 litrów energetyków. Należy jednak wziąć pod uwagę, że dodatkowo zawarta w napojach guarana, stanowi także źródło kofeiny, a nawet teobrominy i teofiliny. Sumarycznie więc zawartość alkaloidów purynowych w jednej puszce napoju może sięgać nawet 300 mg.

 

A co z tym cukrem?

Ilość cukru w popularnych energetykach może szokować. Pamiętajcie o tym, że jego większa ilość nie zapewni organizmowi zdrowej dawki energii, ponieważ substancja słodząca użyta w tych napojach to przeważnie fruktoza. Energię daje kofeina i inne podobne do niej substancje. Ile jest cukru w popularnych napojach energetycznych? Średnio w 250 ml, czyli jednej puszce znajdziemy około –  27,5 g cukru, czyli ponad 5 łyżeczek cukru!

 

 

Nie każdy napój energetyczny jest zły!

Pamiętajcie, że w sytuacjach wymagających mocnego skupienia lub przy dużym zmęczeniu, nie ma przeciwwskazań, aby skorzystać z napojów energetycznych. Wszystko z umiarem i zgodnie z zapotrzebowaniem.

Podpowiem Wam i jednocześnie zachęcę do skorzystania z naturalnego zastrzyku energii, jakie znajdziecie na mojej stronie Foods by Ann. To świetnej jakości zamienniki popularnych energetyków, które powinny zachwycić Was bardzo naturalnym, a przy tym aromatycznym smakiem oraz fantastycznymi właściwościami pobudzającymi.

Spróbujcie i przekonajcie się sami!

 

Podsumowanie

Napoje energetyczne to środki specjalnego przeznaczenia żywieniowego, zawierające substancje pobudzające: kofeinę, taurynę, ekstrakt z guarany, żeń-szeń itd. Zdecydowanie nie powinny być one nadużywane przez osoby dorosłe i stosowane przez dzieci oraz młodzież. Nie są one jednak przeciwskazanym napojem, świetnym rozwiązaniem będzie wybór energetyków z dobrym składem. Wtedy zapewnimy z pewnością orzeźwiające pobudzenie dla organizmu, wybierając to, co najlepsze i przede wszystkim zdrowe! 🙂

 

Bibliografia:

1. Białas M., Łuczak H.,Jeżewska M.. Ocena zawartości kofeiny w wybranych napojach bezalkoholowych. Bromat. Chem. Toskykol. – XLIV, 2011, 3, 630–634 
2. Higgins J.P., Babu K.,Deuster P.A., Shearer J. Energy Drinks: A Contemporary Issues Paper. Special Communication, Volume 17, Number 2, February, 2018, 65-72.
3. Joris C. Verster J.C., Benson S., Johnson J.S., Alford Ch., Godefroy S,B,, Scholey A. Alcohol mixed with energy drink (AMED): A critical review and meta‐analysis. Hum Psychopharmacol. 2018 Mar; 33(2).
4. Kurzydem L. Energy drinks as a potential healts risk for childrem and adolescents. Journal of Physical Education & Health, 2019, vol.8 (13), 25-35.
5. Richards G., Smith A.P.A Review of Energy Drinks and Mental Health, with a Focus on Stress, Anxiety, and Depression. J Caffeine Res. 2016 Jun 1; 6(2): 49–63.