Tarczyca – podstawy
Tarczyca to gruczoł wydzielania wewnętrznego, który znajduje się w przedniej części szyi. Gruczoł jest niewielki, ale jego rola ogromna. Mówi się o nim coraz częściej, bo niestety liczba osób z zaburzeniami pracy tarczycy rośnie.
Tarczyca, według dotychczasowych badań, produkuje 3 hormony:
Kalcytonina – jej rola w układzie hormonalnym jest marginalna, ma znaczenie dla gospodarki wapniowo – fosforanowej.
T4 tyroksyna – służy głównie jako surowiec do przemiany w trójjodotyroninę
T3 trójjodotyronina – jeden z głównych regulatorów podstawowego tempa metabolizmu. Jej działanie opiera się na bezpośredniej stymulacji receptorów komórkowych zlokalizowanych w tkankach obwodowych. Działa także przez pobudzenie podwzgórzowych ośrodków aktywujących układ adrenergiczny.
Do głównych efektów działania hormonów tarczycy należy nasilenie przemian katabolicznych, czego następstwem jest zwiększone uwalnianie energii wykorzystywanej głównie w procesie termogenezy ustroju. Narządem docelowym, stanowiącym główny generator energii są mięśnie szkieletowe.
Jednym z ważniejszych skutków działania hormonów tarczycy jest także stymulacja przyjmowania pokarmu. W podwzgórzu, T3 działa jako aktywator neuronów zawierających neuropeptyd Y, uczestniczący w pobudzaniu ośrodka łaknienia, który hamuje także działanie anoreksogennych neuronów.
Do prometabolicznych efektów działania hormonów tarczycy zalicza się również pobudzanie ustroju do uwalniania znacznych ilości substratów energetycznych, jakimi są glukoza i wolne kwasy tłuszczowe. Pod wpływem trójjodotyroniny dochodzi zatem do nasilenia glukoneogenezy, glikogenolizy i zwiększenia ekspresji transportera glukozy GLUT4, którego aktywność decyduje o ilości dostarczanej do mięśni glukozy. W tkance tłuszczowej dochodzi do uaktywnienia procesu lipolizy i uwolnienia wolnych kwasów tłuszczowych.
Hormony tarczycy stymulują dodatkowo perystaltykę przewodu pokarmowego, co wraz ze zwiększonym łaknieniem wpływa na tempo dostarczania pokarmu.
Wyżej wymieniłam tylko najistotniejsze funkcje tarczycy, ale widać z nich wyraźnie, jak wielkie znaczenie ma ten gruczoł dla jakości naszego życia.
Większość hormonów tarczycy jest związanych z białkami (nieczynnych). Ponieważ na stężenie białek mogą mieć wpływ różne czynniki, w diagnostyce robi się też badanie oznaczające FT4 – wolną tyroksynę i FT3 – wolną trójjodotyroninę.
Do produkcji hormonów i wzrostu pobudza tarczycę tyreotropina (TSH ), hormon przysadki mózgowej. Jego wydzielanie jest hamowane na zasadzie ujemnej pętli sprzężenia zwrotnego przez hormony tarczycy (lokalne stężenie FT3). Dlatego przy nadmiarze hormonów tarczycy stężenie TSH maleje, przy niedoborze – wzrasta.
Zawsze należy badać cały pakiet tarczycowy, czyli zarówno całkowite i wolne T4 oraz T3, TSH oraz przeciwciała TPO i TG. Duży odsetek chorób tarczycy ma podłoże autoimmunologiczne i ważne aby wiedzieć, czy nasze problemy z tarczycą nie są przypadkiem kwestią systemu odpornościowego, co istotnie zmienia sposób leczenia. Podobnie jak ważne jest oszacowanie zdolności konwersji T4 w T3 przed podaniem sztucznego T4, który nie rozwiąże problemu, bo nadal T3 nie będzie prawidłowo tworzone.
Zaburzenia w pracy hormonów tarczycy mogą wynikać z:
- nieprawidłowej flory bakteryjnej jelit. Część T4 jest konwertowana do T3 przez enzymy jelitowe
- przeciążenia wątroby – 60 % hormonów T4 jest konwertowane do T3 w wątrobie
- zaburzeń pracy nadnerczy
- nadmiaru toksyn, alkoholu, leków
- niedoboru składników odżywczych
- chorób układu odpornościowego
Dobry diagnosta zrobi więc szczegółowy wywiad i zleci duży pakiet badań zanim ustali przyczynę zaburzeń pracy tarczycy i ustali leczenie. My sami zaś nie powinniśmy polegać na diagnozie internetowej, bo zarówno poziom jak i proporcje hormonów tarczycy i TSH są sprawą bardzo indywidualną. Poza tym wykraczające poza normy wyniki nie muszą oznaczać choroby tarczycy, ale np. nadnerczy.
O tarczycy będę jeszcze pisać, także w kontekście chorób układu odpornościowego (Hashimoto).
Komentarze 63 komentarze
Dołącz do dyskusji…
Witam, mogłaby Pani napisać coś więcej o żywieniu, nietolerancji laktozy i zapotrzebowaniu na witaminy przy niedoczynności tarczycy. Szukam sprawdzonych artykułów na ten temat ponieważ niedawno mnie zdiagnozowano i chciałabym wiedzieć jak najlepiej się odżywiać.
Pozdrawiam 🙂
Witam 🙂 czy mogłabyś Aniu zamieścić jakiś wpis dotyczący odżywiania w chorobach tarczycy? Masz naprawdę ogromną wiedzę i często korzystam z Twoich porad. Pozdrawiam
Co znaczy duży pakiet badań? Dwukrotnie już zmieniłam lekarza ale wciąż nie czuje się dobrze. Zastanawiam się czy może dalej powinnam szukać specjalisty. Czekam na artykuł o Hashimoto
Ludzie po pierwsze Ania nie jest lekarzem, więc pytanie się jak leczyć czy interpretować wyniki jest lekką głupotą, tutaj endokrynolog się kłania. Po drugie krytykowanie treści jest absolutnym nieporozumieniem, bo to nie jest wywód naukowy mający na celu ogłoszeni wszem i wobec czegoś nowego. Ten tekst ma na celu uświadomienie ludziom dwóch rzeczy. Pierwsze, że jest coś takiego jak tarczyca i jak działa, a po drugie że jezeli już chorujesz to ważne jest abyś przybrał/a dietę która Ci pomoże w chorobie. Wszystko w temacie.
Nic nowego nie odkrylas i nie jesteś w tym wiarygodna. Podstawy o ktorych piszesz jest dużo inf. w internecie, przykro mi kolejny tekst o niczym. Sama choruje na niedoczynność przez Hashimoto dlatego zabieram głos.
Ja mam niedoczynnosc tarczycy, bez Hashimoto. Zawsze bylam szczupła, idac do liceum wazylam 50kg, w drugim semestrze przytyłam nagle 10kg, nie moglam tego zrzucic, ani dieta ani cwiczenia nie pomagaly. Do tego wieczne zmeczenie, strasznie duzo wypadało włosów, wlasciwie to wszystkie objawy niedoczynnosci miałam. Porobiłam badania, zaczełam brac Eltroxin i waga momentalnie spadła nawet nie o te 10, a 12kg. Diety nie trzymam żadnej, wrecz chce przytyc ze 4-5kg a nie moge, moj metabolizm wrócił do stanu przed choroba. Niestety wszystkie inne objawy niedoczynnosci mam dalej mimo wyrównanych hormonow.
Aniu bardzo dobry artykuł. Jeśli będziesz pisać o chorobie Hashimoto to bardzo proszę napisz jaka jest, Twoim zdaniem, przyczyna tak dużej zachorowalności na tarczycę. Kiedyś tego nie było. Co jest? Źle się odżywiamy? Czy jedzenie może mieć aż taki wpływ na pojawianie się chorób autoimmunologicznych teraz? A może jest jeszcze inna przyczyna? Ale jaka? Sama się nad tym zastanawiam odkąd postawiono mi diagnozę że mam tą chorobę. Obecnie mam lepsze wyniki. I to bez leków! Ale problem pozostał. Pozdrawiam
Na problemy z tarczycą najlepsza dieta to tzw post pani dr Ewy Dąbrowskiej! Kilogramy same znikają 🙂
Sama choruje na niedoczynność tarczycy i jeszcze nikt nie badał tpo tg mam przepisany levaxin i tyle. Tyle że wiadomo ze groczol wygląda ok. Jak widać artykuł pomocny bo bede mogła zapytać lekarza przy następnej wizycie. Brawo Ania jeszcze coś o diecie by się przydało ☺
Osoby z niedoczynnoscią- poczytajcie o płynie Lugola, np na forum Cheops
Tak płyn Lugola, czyli po prostu jod, który w nim się znajduje. Wszystkie choroby tarczycy leczono kiedyś jodem z dobrym skutkiem. a później nastąpiła jodofobia. Niesłuszna zresztą.
Pani Aniu a może jakiś wpis z rozpisanym treningiem dla osob z hashimoto? To nie jest tak łatwa praca jak sie wydaje, trzymanie diety a nieodpowiednie trenowanie to jest syzyfowa praca
Tekst ok , sama mam niedoczynność i Hashimoto i tez wiem co to znaczy znaleźć wiarygodne informacje. a dla osób chcących dowoiedzieć sie czegoś więcej polecam bloga Malgosi http://www.qchenne- inspiracje.pl. przepraszam, to nie zadna reklama ai nic w tym stylu, poprostu ten blog dla mnie tęz wiele pomógł i znalazłam tam mnóstwo informacji co jeść, czego nie jeść, jakich zasad przestrzegać. może komuś się przyda. na tym blogu w zakładce Trochę zdrowia znajdziecie mnóstwo porad i napisanych łopatologicznym zrozumiałym językiem dla wymagających 🙂
pozdrawiam
Aniu czy podejmiesz temat osób chorych na Grawesa-Basedova?Z moich obserwacji wynika ,że o niedoczynności piszę się bardzo dużo ,a o nadczynności prawie wcale…Jako osoba chorująca na to,jestem już od dłuższego czasu na ścisłej diecie immunologicznej i widzę pierwsze efekty.Ale “ogarnięcie” tego typu chorób jest bardzo trudne i wielowymiarowe…
Skoro nie jest lekarzem to po co takie tematy porusza.jak sie mowi a to trzeba powiedziec b.jakas dziecinada z jej strony.widac ze sama tego nie pisala.ten caly blog jest naciagany do granic bolu.
Proponuję nie czytać, skoro mój blog frustruje. Nigdy nie twierdziłam, że jestem lekarzem :). Pozdrawiam!
Aniu, mile widziane będą wskazówki żywieniowe dla choroby Gravesa-Basedowa 😉
Aniu, coś więcej o diecie w Hashimoto, narazie wiem ze nie mogę jesc glutenu i nabiału a reszta jest sprzeczna na kaźdym forum
Od ponad roku choruje na niedoczynnosc tarczycy . Waga szybko poszla w gore teraz juz wszystko jest w normie jednak ciezko jest dopasowac diete by byly efekty i wrocic do tego co bylo przed choroba. Czekam na kolejne wpisy 🙂
Wykluczyć nabiał, cukier i gluten, zrobić krzywą insulinową i zobaczyc czy nie masz insulinooporności 🙂 pzdr
Witam serdecznie. Jestem po tyreoidektomii po chorobie Graves Basedow (szkoda ze tak mało jest publikacji o tej chorobie. Głównie opisywane hashimoto) mam problemy z konwersja t4 w t3. Przyjmowanie selenu nie pomaga. Czy jest coś co moglabys zrobić żeby poprawić konwersję?
Ja nie mogę nic zrobić. Pomoże dobry endo.
super tylko gdzie znajde takie doskonalego endokrynologa z holistycznym podejsciem do sprawy.
Mam falisty język po bokach i często odczuwam zmęczenie oraz bywam nerwowa…czy to oznacza ze mam problemy z tarczycą?
Z pytaniami natury medycznej proszę iść do lekarza. Pozdrawiam.
Aniu,
Właśnie nie dawno się dowiedziałam ze mam niedoczynność tarczycy, z mężem staramy się o 2 dziecko już prawie rok. Od kad mam tarczyce jestem jakoś bardziej załamana bo jest trudniej zajsc w ciaze i mogą nastąpić komplikacje. Czy jest sposób na pozbycie się tarczycy? Nie wiem co robić dalej a mój lekarz nie za bardzo pomaga w tej sytuacji.
tarczycę ma każdy czlowiek (pod warunkiem, że nie została ona usunięta chorurgicznie). Jeśli tego nie wytłumaczył Ci Twoj lekarz i dodatkowo – jak wspomniałaś – nie bardzo pomaga Ci w tej sytuacji to zastanów się nad zmianą endokrynologa.
Problem z moją tarczycą (wykinają z choroby Hashimoto, która przyczynia się do niedoczynności tarczycy) został zdiagnozowany 4 lata temu, w ciążę zaszłam w II cyklu od rozpoczęcia starań, więc głowa do góry. Dobry lakarz to taki, po wizycie u którego nie szukasz już odpowiedzi na żadne pytania w internecie 😉
Pozbycie się tarczycy???? Tarczyca jest potrzebna.wydziela hormony i jak Ania napisała reguluje sporą częścią organizmu…..trzeba wyniki doprowadZić do normy.
Tarczycę ma każdy zdrowy człowiek, powinnaś więc ją mieć. Tarczyca to nie choroba. Możesz mieć jej niedoczynność lub nadczynność, nie wgłębiając się dalej w Hashimoto i inne choroby, gdzie może być ona “zjedzona” bądź, gdzie była usunięta… Jeżeli masz złe wyniki, to porozmawiaj z endokrynologiem, niech wprowadzi leczenie, a najpierw wytłumaczy Ci dokładnie, co Ci dolega, czym to skutkuje i jak będzie Cię leczyć. Pozdrawiam. J.
Polecam poszukac dobrego endokrynologa-gonekologa, ktory poprowadzi Pania pod kątem ciąży. Ja na takiego trafilam i sie udalo. A dodam, że łatwo nie było, gdyż to własnie przez hashimoto i noedoczynność tarczycy (o ktorych jeszcze nie wiedzialam i nie byly leczone) stracilam jedna ciaze w 22 tyg. Odpowiedni specjalista, ustawienie lekow i sie uda:)
mam hashi i niedoczynność po babci – i tyle z przyczyny
Drogie Panie,
Odnośnie diety, jaką stosować przy niedoczynności tarczycy polecam:
“Żywienie w niedoczynności tarczycy”
Autor: Jarosz Mirosław, Stolińska Hanna, Wolańska Diana
Proszę artykuł o chorobie nadnerczy ,objawy itd . Dziękuję i życzę wszystkim miłego dnia 🙂
mam niedoczynnosc tarczycy i zastanawiam sie jak sie odzywiac czy jest specjalan dieta alebo co najlepiej jest usunac jakie produkty
a czy pojawi się też coś o nadczynności tarczycy i chorobie Gravesa Basedowa? Wszyscy skupiają się na odżywaniu przy Hashimoto a pomijają dużo bardziej niebezpieczne dla zdrowia zaburzenia przy chorobie Gravesa Basedowa. Ze świecą szukać wskazówek żywieniowych dla tej choroby 🙁 Ja od kilku lat choruję na Gravesa Basedowa, jestem po usunięciu tarczycy jodem radioaktywnym i teoretycznie mam teraz nadczynność tarczycy, ale w moim organizmie krążą inne przeciwciała niż przy Hashimoto i grożą mi zupełnie inne powikłania. Niestety jest mało wskazówek dotyczących odżywania czy stylu życia (co mi wolno czego nie, jak ćwiczyć itp. ) Pozdrawiam Aniu
miało być: “teoretycznie mam teraz niedoczynność*” dodam, że niedoczynność jest duża bo przyjmuję dużą dawkę letroxu bo aż 150. Fajnie by było Aniu także gdybyś zwróciła na skład Euthyroxu i Letroxu. Dużo Pań źle czuję się po Euthyroxie i ma dużo objawów ubocznych związanych z układem pokarmowym.
ja tez sie bardzo zle czulam po Euthyroxie, biore Eltroxin i jest wszystko ok.
Witam mam 32 lata od 6 roku życia biore Euthyrex. Moja corka od tego roku zaczela rowniez brać leki na niedoczynność tarczycy ma 6 lat. Przez to, że ma nietolerancje laktozy bierze Letrox, poniewaz ten lek nie zawiera jej. Taka jest podstawowa roznica pomiedzy tymi lekami. Nie mamy problemu z nadwaga.
Z niecierpliwością czekam na post o Hashimoto, które zdiagnozowano u mnie 3 miesiące temu. Przyjmuję leki, staram sie uważać na to co jem jednak to wciąż mało. Jednak choroba pomogła mi zmienić swoje niektóre nawyki i nastawienie. 🙂
Zapisałam się do prywatnej kliniki z nadzieją, że trafię w dobre ręce i lekarz nie potraktuje mnie jak tylko kolejnego pacjenta. Mam hashimoto od nastoletnich lat (mam 26), do tej pory nie mogę jej uregulować i źle się czuję. Własnie zobaczyłam skierowanie na badanie krwi od lekarza, w którym zaznaczyłam mi tylko ft4, sh y antyTPO. Pani Aniu, uważa Pani, że powinnam poprosić o skierowanie na pozostałe badania?
A tak na marginesie, będzie post o aktywności fizycznej przy chorobach tarczycy? Ćwiczę 5 razy w tygodniu, ale niestety nadal borykam się z nadwagą.
Szkoda ze artykuł pełen jest medycznych określeń,niejasnych dla przeciętnego człowieka. Spodziewałam się jakiegoś prostego wytłumaczenia a tu jest wpis jakby pisal go lekarz. Nie doczytalam do końca – nie mam wykształcenia medycznego i nic z tego nie rozumiem.
Nie dogodzę 🙂
Raz piszecie Państwo raz za mało, raz z a dużo 🙂
Jedno jest pewne, będę rozwijała te tematy na moim blogu
Pozdrawiam
A ja właśnie uważam, że wszystko jest bardzo dobrze, szczegółowo i konkretnie opisane. Bardzo dużo w ostatnim czasie czytam o problemach z tarczycą i brakowało mi dokładnie tak uporządkowanego i treściwego objaśnienia, co i na co dokładnie wpływa. Uważam, że coś musi się dziać w naszym organizmie, że ten ważny gruczął zaczyna zawodzić, co spowalnia cały nasz organizm. Dlatego tak ważne jest wykonanie szeregu badań, zmiana trybu życia i dokładne przyjrzenie się naszemu organizmowi. A lekarze w większości nie potrafią znaleźć przyczyny, tylko przepisują leki i nie są w stanie nawet wytłumaczyć co się dzieje z naszymi hormonami i co może tak na nie wpływać. Słyszymy tylko, że tego się nie da wyleczyć i trzeba brać leki. Dlatego też uważam ten wpis za bardzo pomocny i wcale nie jest jakoś skomplikowanie napisany. Kochani nie wszystko musi być proste, czasem trzeba się trochę wysilić i zrozumieć nawet trudne rzeczy, które w tym opisie i tak są wyjątkowo zgrabnie i logicznie wyjaśnione, uwierzcie:)
zgodze sie :(( niewiele rozumiem. jesli moge zasugerowac to po trudnym medycznym terminie dodajmy czyli i wyjasnijmy łopatologicznie 🙂
A ja zrozumiałam 🙂 dziękuję za wpis i czekam na rozszerzenie o Hashimoto i nadnerczach.
Dziękuję za ten artykuł. Czekam z niecierpliwością na ten o Hashimoto- w internecie sporo rzeczy, szczególnie zalecana dieta, się wykluczają. U lekarzy też kiepsko z tą informacją- mój wyśmiał polecaną przez mojego dietetyka dietę bezglutenową, po której naprawdę lepiej się czuję. Wg mnie powinni się dokształcać i bardziej interesować nowinkami….
Aniu,
jest idealnie, nie zmieniaj stylu, również nie mam wykształcenia medycznego, a jednak rozumiem co czytam. Jak można o tym prościej napisać? Dla mnie również niektóre pojęcia medyczne brzmią często tajemniczo, ale staram się pogłębiać swoją wiedzę i starać zrozumieć to co wydaje się na pierwszy rzut oka niejasne. Organizm ludzki to skomplikowana machina.
Pozdrawiam serdecznie, czekam na rozwijanie tematu 🙂
TSH masz w normie, FT3 i FT4 da się unormować euthyroxem. Zgłoś się do endokrynologa w celu konsultacji. Istotne jest, żeby nie leczyć w ciemno, należy znaleźć przyczynę u mnie zły wynik np. TSH był skutkiem problemów z prolaktyną – czyli z przysadką mózgową. Otrzymałam dostinex i na razie wszystkie wyniki są w porządku, może nawet uda się odstawić leki. PS. u mnie odchylał się jedynie wynik z TSH oraz prolaktyna.
Dziękuję Aniu za ten tekst i liczę na więcej 🙂 Od lat zmagam się z hashimoto. Przy tej chorobie ważne jest wykluczenie glutenu i nabiału,a w Twoich przepisach właśnie ich nie ma 🙂 Dzięki Tobie odżywiam się zdrowo i różnorodnie 🙂
Czekam na hashimoto 🙂
Ja mam pytanie o namiar na dobrego specjalistę endokrynologa czy macie kogoś godnego polecenia?
Dr Piotr Bielicki, Bydgoszcz 🙂 polecam 😉
Poznań, pani dr Gertig 🙂 polecam
Od kilku lat borykam się za objawami typowymi dla zaburzeń pracy tarczycy. Kiedy robiłam TSH, mój lekarz rodzinny zapewniał, że jest ono w normie. Kiedy jednak na własną rękę poszłam do endokrynologia okazało się, że norma dla mojego wieku jest dwa razy niższa. Po szeregu badań postawił diagnozę – Hashimoto, a do tego hiperprolaktynemia i mikrogruczolak przysadki mózgowej. Po prawie 2 latach przyjmowania leków udało się unormować prolaktynę, ale dla mnie wciąż uciażeniem jest waga, którą – mimo ćwiczeń i diety – ciężko mi zredukować (przez niezdiagnozowaną, a tym samym nieleczoną niedoczynność przytyłam w ciągu roku 18 kg). Ostatnio trafiłam na trenera, który wytłumaczył mi specyfikę chorób autoimmunologicznych i poradził wykonanie testów na nietolerancję pokarmową. Od miesiąca wykluczyła z diety produkty, które wyszły w teście, a które jadłam czy piłam codziennie. Teraz zaczęłam leczenie pod okiem dietetyka klinicznego i dowiedziałam się, że najprawdopodobniej punktem zapalnym wszystkiego była nieleczona kiedyś problemy z jelitami, z którymi męczę się od 16 roku życia, a skarżąc się na ostre bóle, odsyłali mnie od lekarza do lekarza i jedyną diagnozą był “zespół jelita drażliwego, którego nie da się wyleczyć”. Dziś mam 24 lata i mam nadzieję, że wreszcie trafiłam na lekarzy, którzy pomogą mi w zaburzeniach pracy tarczycy. Problem trzeba nagłaśniać i uświadamiać, bo niestety jest bardzo złożony i dotyczy coraz większej ilości osób, a zwłaszcza młodych kobiet, które planują założenie rodziny i tym bardziej muszą zwracać uwagę na prawidłową pracę gospodarki hormonalnej.
Proszę się zbadać, ale nie klinicznie bo niestety olewają wszystko. Przyczyną Hashimoto może być między innymi borelioza, która jest trudna do zdiagnozowania. Najlepszym badaniem w kierunku boreliozy jest test metodą Volla. W badaniach klinicznych nie szuka się bakterii borelii, tylko przeciwciał, które miał wyprodukować nasz system immunologiczny. W wiekszości przypadków p-ciał brak, a borelioza hasa w najlepsze. w Medica Volla Gdańsk wykonujemy cały profil boreliozowy, w którym badamy również tarczycę.
Często problemy z tarczyca związane są nadmiernym stresem. To właśnie stres jest czestym winowajca zaburzen hormonalnych.
Oj taaaak!
Również potwierdzam,że baaardzo tak :).Ta choroba bardzo mobilizuje do samodyscypliny,żeby uczyć się samemu okiełznać swój stres.
Świetny artykuł 🙂 Zapraszam na moją stronę 🙂
P.S. Ciasto bananowe brownie fenomenalne, przepisy Ani najwyższa półka !
Muszę pokazać to mojej mamie. Ma niedoczynność tarczycy, która pojawiła się u niej po urodzeniu mnie
Moje TSH – 2,88 FT3 2,99( poniżej normy) i FT4 również poniżej normy12,00, anty tpo -14 [0-34] anty tg 16 [0-115], co sądzisz Ania ? tarczyca szwankuje, prawda ? :/
Ania nie jest lekarzem !!!!! Proszę pójść do endokrynologa !!!!
Ania
Prosba troche na inny temat. Czy moglabys cos napisac jak to jest z ta kawa i herbata czarna wlasciwie? Czy one szkodza na jelita czy sa neutralne?
Dzieki!