Zdrowe nawyki u najmłodszych

Kolejny raz głowicie się nad tym, jaki posiłek przygotować, aby przypadł do gustu Waszym pociechom? A może tracicie już wiarę w to, że Wasze wysiłki mają jakikolwiek sens…? 

Myślę, że mój dzisiejszy wpis doda Wam sił w codziennych staraniach i udowodni, jak ważne jest kształtowanie zdrowych nawyków już od najmłodszych lat 🙂

 

Nadmierna masa ciała u dzieci — rosnący problem

Z opublikowanych w 2022 roku zaleceń Polskiego Towarzystwa Leczenia Otyłości (PTLO) wynika, że z nadwagą lub otyłością zmaga się już ponad 12% chłopców i 10% dziewczynek w wieku przedszkolnym. Sytuacja wśród starszych dzieci (w wieku szkolnym) jest jeszcze bardziej niepokojąca. Nadmierna masa ciała to problem 18,5% chłopców i ponad 14% dziewcząt. Niestety, częstość występowania otyłości u dzieci stale wzrasta. Tempo narastania nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży w Polsce jest najwyższe w Europie!

Eksperci dodają, że zjawisko przybrało na sile pod wpływem niedawnej sytuacji epidemiologicznej. Nie tylko dorośli ograniczyli swoją aktywność fizyczną w związku z koniecznością pracy zdalnej podczas pandemii COVID-19. Dzieci zmuszone były do spędzania znacznej ilości czasu w domu, nierzadko przed ekranami komputerów. Mniejsza aktywność fizyczna przełożyła się na zmniejszenie codziennych wydatków energetycznych. Zmianom uległy też rodzinne nawyki żywieniowe — dużo częściej sięgaliśmy po przekąski.

 

Dlaczego warto dbać o zdrowe nawyki już od najmłodszych lat?

Otyłość to choroba przewlekła związana z ponad 200 powikłaniami, dotyczącymi prawie każdego narządu! Choroby układu sercowo-naczyniowego, układu ruchu (zwyrodnienia stawów, kręgosłupa), wątroby, zaburzenia hormonalne, cukrzyca typu 2, problemy z układem oddechowym — to tylko nieliczne z nich. Nadmierna masa ciała występująca w wieku dziecięcym zwiększa szanse na otyłość w wieku dorosłym. 

Warto wspomnieć, że otyłość w wieku szkolnym wiąże się z licznymi konsekwencjami natury psychospołecznej. Dzieci z otyłością bywają dyskryminowane, mają niższe poczucie własnej wartości, doświadczają przewlekłego stresu. 

Istnieją dane, które pokazują, że uczniowie z nadwagą opuszczają więcej zajęć szkolnych niż ich rówieśnicy z prawidłową masą ciała. Unikają wielu grupowych aktywności w obawie przed negatywną reakcją otoczenia. Wszystko to może potęgować w dziecku złudne poczucie, że izolacja to jedyne dobre rozwiązanie trudnej sytuacji…

 

Co robić?

Otyłość wieku dziecięcego to trudna choroba o wielu twarzach. Na jej powstawanie ma wpływ wiele różnych czynników (genetycznych, środowiskowych). Specjaliści pozostają jednak zgodni co do tego, że podstawą profilaktyki jest zmiana stylu życia całej rodziny. To samo dotyczy leczenia choroby. Dzięki naszym działaniom możemy zatem wiele zmienić.

Dodatni bilans energetyczny diety dzieci wynika między innymi z wysokiego spożycia napojów słodzonych cukrem, słodkich przekąsek, dań typu fast-food, a także konsumowania zbyt dużych porcji żywności w stosunku do ich zapotrzebowania kalorycznego. Nakłada się na to niski poziom aktywności fizycznej. Jako ciekawostkę dodam, że istnieją badania pokazujące silny związek między ilością czasu spędzonego przed telewizorem przez dzieci a występowaniem u nich otyłości. Coraz częściej (w kontekście powstawania nadmiernej masy ciała u dzieci) podkreśla się także znaczenie niedoboru snu.

 

 

Jako rodzice musimy mieć świadomość, że dzieci obserwują nas od najmłodszych lat i “chłoną” nasze nawyki. Badania pokazują, że wspólne spożywanie posiłków, zachęcanie dzieci do jedzenia zdrowych produktów i nienakładanie na nich nadmiernych ograniczeń pozytywnie wpływają na zachowania żywieniowe. Bardzo istotny jest etap, w którym rozszerzamy dietę dziecka i włączamy je w rodzinne posiłki. 

Nie zniechęcajcie się, jeśli dziecko odmawia spożycia danego produktu — zamiast tego, spróbujcie podać ten sam produkt za jakiś czas, ale w innej formie. Starajcie się, aby Wasze dzieci poznały różnorodne produkty i smaki. Dzięki temu zwiększycie szansę na to, że ich dieta nie będzie monotonna i niedoborowa. Zadbajcie o własne nawyki żywieniowe. W życiu dzieci rodzice to pierwsze autorytety. Niech Wasze dzieci zobaczą, że zdrowe odżywianie to naturalny element Waszej codzienności. 

Pewnie zapytacie, co robić w przypadku niezdrowych produktów (słodyczy, chipsów), które prędzej czy później pojawią się przecież w życiu każdego dziecka. Według ekspertów powinniśmy unikać nadmiernych ograniczeń i zakazów, gdyż paradoksalnie możemy w ten sposób zbudować w dziecku poczucie, że produkty te są szczególnie atrakcyjne, i wzmocnić pożądanie ich spożycia. Starajcie się, zamiast tego zachęcać dzieci do jedzenia odżywczych produktów (warzyw, owoców), pokazując im ich liczne walory i zapewniając do nich stały dostęp. Warto dbać o to, aby świeże warzywa i owoce były zawsze w zasięgu ręki.

 

Wiem, że żywienie najmłodszych to trudna sprawa. Cierpliwość rodziców niejednokrotnie zostaje wystawiona na ciężką próbę, a wielogodzinne starania w kuchni nie zawsze spotykają się z oczekiwanym entuzjazmem… Mimo to wierzę, że wszystkie te wysiłki zaprocentują w przyszłości. Zdrowie naszych pociech to w końcu najlepsza nagroda! 🙂

 

Bibliografia:

1. Bąk‑Sosnowska M, Białkowska M, Bogdański P, et at. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na otyłość 2022 – stanowisko Polskiego Towarzystwa Leczenia Otyłości. Med. Prakt. wyd. specj.; maj 2022: 1–87.
2. Kumar S, Kelly AS. Review of Childhood Obesity: From Epidemiology, Etiology, and Comorbidities to Clinical Assessment and Treatment. 2017 Feb;92(2):251-265. doi: 10.1016/j.mayocp.2016.09.017.
3. Mahmood L, Flores-Barrantes P, Moreno LA, Manios Y, Gonzalez-Gil EM. The Influence of Parental Dietary Behaviors and Practices on Children’s Eating Habits. Nutrients. 2021 Mar 30;13(4):1138. doi: 10.3390/nu13041138.
4. Michał Skrzypek, Krzyszycha RM, Goral K, et al. Postępowanie żywieniowe w leczeniu otyłości u dzieci i młodzieży. Med Og Nauk Zdr. 2021;27(1):13–22. doi: 10.26444/monz/134654.
5. Pietrzak A. Otyłość dziecięca w perspektywie psychospołecznej. Rola edukacji żywieniowej. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce. 2020; 15;4(58): 23-37. doi: 10.35765/eetp.2020.1558.02.