Jedzenie intuicyjne, czyli wsłuchiwanie się w potrzeby organizmu

Coraz częściej przekonujemy co do tego, że nie tylko to, co jemy, ma znaczenie, ale także sposób, w jaki to robimy. Wiedza na temat zdrowego odżywiania i świadomość konsumentów stale rośnie. W popularnych sklepach spożywczych pojawia się coraz więcej dań wegańskich, produktów bez dodatku białego cukru, czy szkodliwych konserwantów. Mimo to wciąż walczymy z rosnącym problemem nadwagi i otyłości, niestety — coraz częściej dotyczącym nie tylko dorosłych, ale i dzieci.

Wszystko to sprawia, że szukamy nowych rozwiązań w zakresie diety i modeli żywieniowych, które ułatwią utrzymanie zdrowia. Jednym z moich ulubionych (o czym często wspominam) jest Intermittent Fasting (więcej na ten temat i o moich prywatnych doświadczeniach z postem przerywanym pisałam TUTAJ). Pod koniec zeszłego roku wspominałam na blogu także o mindful eating – uważnym jedzeniu (TUTAJ). Dzisiaj chciałabym zainteresować Was jeszcze jedną ciekawą koncepcją — jedzeniem intuicyjnym.

 

Powrót do naturalnych sygnałów ciała

Jedzenie intuicyjne (intuitive eating) to model żywienia zaproponowany oficjalnie po raz pierwszy przez dwie dietetyczki – E. Tribole i E. Resch w 1995 roku. Choć kobiety wskazują, że jego celem nie jest bezpośrednio redukcja masy ciała, to jednocześnie zaznaczają, że jedzenie intuicyjne to podstawa profilaktyki nadwagi i otyłości.

Na czym dokładnie polega? Główne założenie to jedzenie w odpowiedzi na potrzeby ciała, czyli kierowanie się sygnałami głodu i sytości. Jedzenie intuicyjne odrzuca jakiekolwiek podziały produktów na zdrowe i niezdrowe (kategoryzację żywności), a także (co najbardziej kontrowersyjne) – wszelkie ograniczenia dietetyczne. Oprócz tego Tribole i Resch w 10 zasadach jedzenia intuicyjnego wspominają m.in. o satysfakcji z posiłków, a także szacunku do swojego ciała i zdrowia.

 

Potencjalne korzyści i nieuniknione wyzwania

Zapewne zgodzicie się co do tego, że dzisiejsze tempo i tryb życia nie sprzyjają jedzeniu w odpowiedzi na fizjologiczny głód. Zewsząd otaczają nas różne bodźce związane z jedzeniem (reklamy w internecie i telewizji, ekspozycje produktów spożywczych w witrynach i na bilbordach, kuszące zapachy, jedzenie “na każdym kroku”), które trudno ignorować. Na to wszystko nakładają się nasze tradycje i zwyczaje — jedzenie towarzyszy uroczystościom rodzinnym, spotkaniom ze znajomymi, seansom w kinie itp. Z drugiej strony, borykamy się z problemem braku czasu na jakikolwiek posiłek, bo tak bardzo pochłania nas praca i inne obowiązki.

Wyniki badań na temat wpływu jedzenia intuicyjnego na zdrowie pozostają niespójne, ale wiele wskazuje na to, że może ono przynieść potencjalne korzyści: pomóc w utrzymaniu masy ciała, pozytywnie wpłynąć na zdrowie psychiczne (obraz ciała, objawy depresji) i niektóre parametry zdrowia fizycznego (takie jak np. stężenie cholesterolu i wskaźniki markerów stanu zapalnego). Badacze podkreślają jednak, że potrzeba większej ilości badań, obejmujących szersze grono badanych, różnej płci i w różnym wieku oraz dłuższy czas obserwacji. Dopiero to pozwoli poznać mechanizmy stojące za intuicyjnym jedzeniem i opracować praktyczne zalecenia na temat wdrażania tego sposobu żywienia w codzienne życie.

 

Kiedy jedzenie intuicyjne zawodzi…

Zasady jedzenia intuicyjnego wydają się naprawdę pomocne — słuchaj ciała, jedz, gdy odczuwasz głód, zakończ posiłek, gdy pojawi się sytość. Co jednak w sytuacji, kiedy ośrodki głodu i sytości przez długi czas były ignorowane i ich praca jest zaburzona…? Albo jedzenie stało się dominującym sposobem regulacji emocji…? Wtedy organizm może sugerować Wam wybór pokarmów o znikomej zawartości potrzebnych witamin, składników mineralnych, a będących źródłem dużych ilości cukrów prostych i tłuszczów nasyconych. A przecież zgodnie z jedzeniem intuicyjnym należy dać organizmowi pełną wolność i jeść to, na co mamy ochotę… Widzicie zatem, że w tym miejscu pojawia się spory problem. 

 

Podsumowanie

Na zakończenie chciałabym podkreślić, że zmiana stylu życia, obejmująca odżywczą dietę o zredukowanej liczbie kalorii (dostosowanej do indywidualnych potrzeb), regularny ruch oraz odpowiedniej długości i jakości sen nadal pozostają podstawą postępowania w przypadku nadwagi i otyłości. Myślę, że koncepcja jedzenia intuicyjnego jest bardzo ciekawa i cieszę się, że zachęca do wsłuchiwania się w sygnały z ciała. Mimo to obecnie pozostaje w niej jeszcze wiele niewiadomych i wątpliwości, które trzeba wyjaśnić, aby ostatecznie stwierdzić, kto powinien z niej skorzystać, w jakim celu i w jaki sposób. 

 

Bibliografia:

1. Lewandowska B. Style jedzenia i ich charakterystyka. Brytek-Matera A. (red.), Psychodietetyka. Warszawa: PZWL, 2021, 175-177.
2. Van Dyke N, Drinkwater EJ. Relationships between intuitive eating and health indicators: literature review. Public Health Nutr. 2014 Aug;17(8):1757-66. doi: 10.1017/S1368980013002139.