Nutri-Score: pomoc czy pułapka?

Być może nie każdy z Was słyszał o systemie Nutri-Score, ale z pewnością nie raz widzieliście kolorowe oznaczenia od A do E na produktach spożywczych. To właśnie Nutri-Score 🙂 Spieszę z wyjaśnieniem, co to takiego, jak z tego korzystać i czy może być przydatne w podejmowaniu codziennych wyborów żywieniowych.

 

Czym jest Nutri-Score?

Nutri-Score to system znakowania żywności, który pozwala ocenić wartość żywieniową danego produktu. Przedstawiony jest w formie pięciokolorowej skali (od ciemnozielonego do czerwonego) i powiązany z literami od A do E. Znajduje się zwykle z przodu opakowania, w lewym dolnym rogu. Skali Nutri-Score nie znajdziecie na opakowaniach żywności medycznej specjalnego przeznaczenia, dla niemowląt, małych dzieci i osób chorych.

System ten został stworzony przez francuskich naukowców w celu informowania konsumentów w prosty i zrozumiały sposób o wartości odżywczej produktów i podejmowania przez nich bardziej świadomych decyzji żywieniowych.

Nutri-Score polecany jest m.in. przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) oraz Centrum Zdrowia Dziecka, Instytut Matki i Dziecka w Polsce. Nie został jednak zatwierdzony jako oświadczenie zdrowotne przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFAS). Jest systemem dobrowolnym w stosowaniu, który z czasem może zostać narzucony do stosowania w całej Unii Europejskiej.

 

Jak wyliczany jest Nutri-Score?

Nutri-Score obliczany jest na podstawie zawartości składników w 100 g produktu lub 100 ml napoju przy użyciu skali Rayner’a.

Za składniki, które uważane są za niekorzystne i należy je ograniczać w diecie, przyznaje się punkty. Do takich składowych zalicza się: wysoka wartość energetyczna, zawartość cukrów prostych, kwasów tłuszczowych nasyconych i sodu/soli kuchennej.

Natomiast za składniki, które uważa się za korzystne, punkty są odejmowane. Uwzględniana jest tutaj procentowa zawartość owoców, warzyw, białka i błonnika pokarmowego. Dodatkowo, do pozytywnych aspektów produktu zalicza się dodatek nasion roślin strączkowych, orzechów, oleju rzepakowego i oliwy z oliwek.

 

 

Punkty za składniki, które powinny być ograniczane, należy zsumować i odjąć od tego sumę punktów za składniki wykazujące pozytywny wpływ na wartość odżywczą produktu. Tym sposobem produkt może otrzymać ocenę od -15 do 40 punktów.

Klasyfikacja produktu na podstawie przyznanych punktów do danej klasy wygląda następująco:

• Nutri-Score A – od -15 do -1
• Nutri Score-B – od 0 do 2
• Nutri-Score C – od 3 do 10
• Nutri-Score D – od 11 do 18
• Nutri-Score E – od 19 i więcej

Jak możecie zauważyć, im mniejsza liczba punktów, tym lepiej. Zatem zgodnie z definicją skali Nutri-Score, produkty z zielonym oznaczeniem A lub B to te, które warto spożywać, ponieważ cechują się wysoką wartością odżywczą, natomiast produkty z klasy D lub E powinny być spożywane bardzo rzadko.

 

Czy warto sugerować się Nutri-Score?

Skala Nutri-Score posiada niestety pewne ograniczenia. Niektóre z nich przedstawiłam poniżej.

• Punkty przyznawane są za wartość odżywczą produktu podaną w 100 g lub 100 ml, a nie w przeliczeniu na sugerowaną porcję

Z tego względu wartość produktów, które zwyczajowo jedzone są w większych ilościach, może być przeszacowana, natomiast produkty, które spożywane są w mniejszych ilościach mogą być niesłusznie określane jako “niezdrowe”. Przykładem są tłuste ryby (np. łosoś), które ze względu na wysoką zawartość tłuszczu będą również bardziej kalorycznym produktem. To zalicza je do klasy “D”, czyli do produktów, które powinny być spożywane w niewielkich ilościach od czasu do czasu. W tej samej kategorii znajdują się między innymi landrynki. Łosoś jest jednak znacznie bardziej wartościowym produktem, głównie ze względu na kwasy tłuszczowe omega-3.

• W ocenie wartości odżywczej produktu nie jest uwzględniana zawartość witamin, składników mineralnych czy dodatków do żywności np. środków konserwujących, czy wzmacniaczy smaku.

Tym sposobem produkt, który w składzie posiada całą listę dodatków do żywności, jednak ma niską wartość energetyczną czy niską zawartość cukrów prostych, może znaleźć się w kategorii “A”. Dobry przykład stanowią napoje typu “zero”, które wypadają lepiej niż naturalne soki owocowe.

• System nie bierze pod uwagę stopnia przetworzenia.

Ryż brązowy w porównaniu do ryżu białego czy też makaron pełnoziarnisty w porównaniu do makaronu pszennego cechują się wyższą wartością odżywczą ze względu na mniejszy stopień przetworzenia, a co za tym idzie m.in. wyższą zawartością błonnika pokarmowego i niższym indeksem glikemicznym. Produkty tego rodzaju będą lepszym wyborem żywieniowym niż te oczyszczone, natomiast system Nutri-Score nie bierze takich składowych pod uwagę, dlatego zarówno ryż brązowy, jak i ryż biały znajdą się w tej samej kategorii.

 

Do zalet Nutri-Score można zaliczyć z pewnością uniwersalny i zrozumiały przez wszystkich konsumentów sposób znakowania żywności. Jak wskazują dowody naukowe, korzystanie ze skali Nutri-Score okazało się skuteczne w zmniejszaniu ryzyka wyboru przez konsumentów mniej zdrowych produktów.

System Nutri-Score może zatem pełnić funkcję pomocniczą w wyborze produktu, jednak niektóre kwestie wymagają poprawy, dlatego należy zdawać sobie sprawę z jego ograniczeń. Aby mieć pełen pogląd na wartość danego produktu, polecam Wam zerkać na etykiety i skład produktu. O tym, w jaki sposób czytać etykiety, przeczytacie na blogu TUTAJ.

Warto kierować się wyborem jak najmniej przetworzonych produktów, bez zbędnych dodatków, a także zwracać uwagę na zawartość witamin czy składników bioaktywnych. Jeżeli brakuje Wam pomysłów na posiłki przygotowane z produktów nieprzetworzonych, czyli tych najzdrowszych, zachęcam Was do zapoznania się z moją aplikacją Diet & Training by Ann TUTAJ i produktami, które możecie znaleźć na stronie Foods by Ann TUTAJ.

 

Mam nadzieję, że po dzisiejszym wpisie będziecie z jeszcze większą świadomością dokonywać odpowiednich wyborów żywieniowych 🙂

 

Bibliografia:

1. Andreeva VA, Egnell M, Touvier M, Galan P, Julia C, Hercberg S. International evidence for the effectiveness of the front-of-package nutrition label called Nutri-Score. Cent Eur J Public Health. 2021 Mar;29(1):76-79. doi: 10.21101/cejph.a6239. PMID: 33831290.
2. Hercberg S, Touvier M, Salas-Salvado J; Group of European scientists supporting the implementation of Nutri-Score in Europe. The Nutri-Score nutrition label. Int J Vitam Nutr Res. 2022 Jul;92(3-4):147-157. doi: 10.1024/0300-9831/a000722. Epub 2021 Jul 27. PMID: 34311557.
3. Song J, Brown MK, Tan M, MacGregor GA, Webster J, Campbell NRC, Trieu K, Ni Mhurchu C, Cobb LK, He FJ. Impact of color-coded and warning nutrition labelling schemes: A systematic review and network meta-analysis. PLoS Med. 2021 Oct 5;18(10):e1003765. doi: 10.1371/journal.pmed.1003765. PMID: 34610024; PMCID: PMC8491916.
4. Włodarek D, Dobrowolski H. Fantastic Foods and Where to Find Them-Advantages and Disadvantages of Nutri-Score in the Search for Healthier Food. Nutrients. 2022 Nov 16;14(22):4843. doi: 10.3390/nu14224843. PMID: 36432529; PMCID: PMC9694186.
5. Vidal-Casariego A, Amigo-Otero E, Pita-Gutiérrez F, Lugo-Rodríguez G, Almeida-Seoane C, Martínez-Ramonde T. Comparison of MUST and Nutriscore for the Screening of Malnutrition in Hospitalized Oncology Patients. Nutr Cancer. 2021;73(10):1941-1946. doi: 10.1080/01635581.2020.1817952. Epub 2020 Sep 8. PMID: 32896165.